Kết quả thực hiện nhân rộng mô hình chợ thí điểm bảo đảm an toàn thực phẩm năm 2023 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn

Thực hiện kế hoạch nhân rộng mô hình chợ thí điểm bảo đảm an toàn thực phẩm giai đoạn 2020 – 2025 trên địa bàn tỉnh, đồng thời lồng ghép thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 – 2025 trên địa bàn tỉnh đối với tiêu chí cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn (hạng mục chợ nông thôn), năm 2023, Sở Công Thương đã phối hợpUBND huyện Ba Bể, UBND huyện Chợ Đồn và UBND các xã: Xã Nam Cường, xã Phương Viên, xã Khang Ninh thực hiện nhân rộng mô hình chợ thí điểm đảm bảo ATTP năm 2023 đối với 03 chợ: Chợ Nam Cường, xã Nam Cường và Chợ Chợ Đồn, xã Phương Viên, huyện Chợ Đồn; Chợ Khang Ninh, xã Khang Ninh, huyện Ba Bể.

Trong đó, Sở Công Thương đã phối hợp UBND các huyện, UBND các xã có chợ và các đơn vị quản lý chợ khảo sát, đánh giá tình hình kinh doanh thực phẩm tại chợ; việc chấp hành điều kiện về kinh doanh thực phẩm của các tiểu thương trong chợ; khảo sát, đánh giá hiện trạng cơ sở vật chất hiện có của các chợ, trong đó, đặc biệt chú trọng về các tiêu chí ATTP tại chợ; thống kê các số liệu có liên quan về hoạt động kinh doanh thực phẩm tại chợ. Kết quả thống kê, khảo sát, đánh giá là cơ sở để xây dựng mô hình chợ thí điểm đảm bảo điều kiện chợ kinh doanh thực phẩm theo Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 11856:2017 Chợ kinh doanh thực phẩm.

Qua khảo sát, đánh giá, các chợ được lựa chọn thực hiện đều là chợ nông thôn, hạng 3, được hình thành sớm, đóng góp vai trò quan trọng cho nhu cầu trao đổi mua bán của người dân địa phương và các khu vực lân cận, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội địa phương. Chợ hoạt động theo phiên (5 ngày 1 phiên), thời gian hoạt động chủ yếu vào buổi sáng (từ khoảng 6h00-11h00). Nguồn vốn đầu tư xây dựng và cải tạo các chợ đều từ nguồn vốn ngân sách nhà nước. Điều kiện cơ sở vật chất, diện tích và vị trí kinh doanh của chợ cơ bản phù hợp, đáp ứng điều kiện trao đổi, mua bán của người dân. Diện tích chợ được sử dụng ổn định, không có hiện tượng lấn chiếm đất chợ hoặc sử dụng đất chợ trái mục đích. Hoạt động kinh doanh tại chợ ổn định. Hàng hóa kinh doanh tại chợ chủ yếu là hàng quần áo; đồ tiêu dùng; đồ gia dụng; vật tư nông nghiệp; giống cây trồng, vật nuôi và các hàng thực phẩm như: Rau, củ quả; hàng thực phẩm tươi sống (thịt lợn); hàng thủy sản (cá, tôm); hàng thức ăn chín (bánh cuốn, bún, phở; bánh giày, giò… ); hàng tự sản tự tiêu của người dân địa phương… Hiện nay, hầu hết các chợ đều chưa có nội quy chợ và phương án sử dụng địa điểm kinh doanh và bố trí sắp xếp các ngành hàng kinh doanh tại chợ được UBND huyện phê duyệt theo quy định. Về tổ chức quản lý chợ, UBND các xã đều đã thành lập tổ quản lý chợ để đảm bảo các hoạt động của chợ như: Thu giá dịch vụ sử dụng diện tích bán hàng tại chợ; đảm bảo vệ sinh, môi trường, an ninh, trật tự trong quá trình kinh doanh tại chợ…

Về tình hình kinh doanh thực phẩm tại chợ, đối chiếu theo Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 11856:2017 Chợ kinh doanh thực phẩm, các chợ đều chưa đạt các điều kiện về ATTP đối với chợ kinh doanh thực phẩm, cụ thể như: Chợ chưa có phương án bố trí sắp xếp và phân khu riêng cho khu vực kinh doanh thực phẩm tại chợ; các mặt hàng tại chợ còn bố trí chưa đảm bảo theo ngành hàng như: khu vực bày bán thực phẩm tươi sống chưa tách biệt khu vực bày bán thực phẩm chín và dịch vụ ăn uống để tránh gây lây nhiễm chéo. Các điểm kinh doanh thực phẩm đều chưa có biển hiệu ghi tên thương nhân, ngành hàng, thông tin của chủ cơ sở; chưa có thiết bị, dụng cụ bảo quản, bày bán phù hợp, trong đó, các loại rau, củ, quả còn bày bán thực phẩm trực tiếp trên mặt sàn chợ hoặc trên bạt trải trực tiếp lên nền chợ; khu vực bán thịt lợn, thịt gà còn được bày bán trên các mặt bàn gỗ, chưa đảm bảo quy định về chống thôi nhiễm, dễ làm vệ sinh… do đó, vẫn còn tồn tại nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm và ngộ độc thực phẩm; chưa trang bị và sử dụng đầy đủ thùng rác có nắp đậy, chưa có biện pháp phân loại rác thải và thu dọn, vệ sinh hàng ngày. Tại chợ chưa được lưu giữ các hóa đơn, chứng từ về nguồn gốc, xuất xứ của các sản phẩm thực phẩm kinh doanh, chưa đảm bảo việc truy xuất được nguồn gốc.

Trên cơ sở kết quả khảo sát, đánh giá thực tế; tổng hợp kết quả thống kê, đề xuất danh mục hỗ trợ đối với các điểm kinh doanh thực phẩm tại chợ của UBND các xã: Xã Nam Cường, xã Phương Viên, xã Khang Ninh và căn cứ tổng mức kinh phí cho thực hiện nhiệm vụ nhân rộng mô hình chợ thí điểm đảm bảo ATTP năm 2023, Sở Công Thương đã triển khai hỗ trợ và lắp đặt các trang thiết bị, vật tư tại 03 chợ như sau: Lắp đặt biển hiệu “Chợ thí điểm bảo đảm an toàn thực phẩm” tại mỗi chợ thực hiện mô hình và biển hiệu ngành hàng tại chợ (phân khu thực phẩm tươi sống, thực phẩm chín, khu kinh doanh raum, củ, quả) tại các chợ nhằm đảm bảo yêu cầu về bố trí tại các khu vực kinh doanh có biển hiệu thông báo theo quy định tại mục 4.2. TCVN 11856:2017. Đồng thời, hỗ trợ cho các hộ kinh doanh thực phẩm tại chợ thí điểm ATTP, gồm: (1) Hỗ trợ 10 tủ kính đựng thực phẩm chế biến để đảm bảo điểm kinh doanh thực phẩm chín, đã chế biến có đủ trang thiết bị, dụng cụ bảo đảm an toàn và được vệ sinh sạch sẽ phục vụ kinh doanh theo mục 5.1. TCVN 11856:2017 và đảm bảo cơ sở đủ trang thiết bị, dụng cụ duy trì bày bán, bảo quản thực phẩm, bảo đảm điều kiện vệ sinh ATTP theo mục 5.6. TCVN 11856:2017. (2) Hỗ trợ 114 biển hiệu cơ sở bày bán thực phẩm đảm bảo yêu cầu đối với các cơ sở kinh doanh tại chợ theo mục 5.1. TCVN 11856:2017. (3) Hỗ trợ 39 mặt bàn bày bán thực phẩm tươi sống (thịt lợn, thịt gà) nhằm đảm bảo bàn bán sản phẩm động vật tại chợ không bị ảnh hưởng bởi bụi bẩn từ mặt sàn, mặt bàn được làm bằng vật liệu bền, không thấm nước, không thôi nhiễm, không bị ăn mòn, có bề mặt nhẵn, dễ làm vệ sinh và khử trùng đáp ứng quy định về cơ sở kinh doanh sản phẩm động vật đảm bảo theo mục 5.2. TCVN 11856:2017. (4) Hỗ trợ 30 giá kệ bày bán thực phẩm nhằm đảm bảo điểm kinh doanh có trang thiết bị, dụng cụ bày bán rau, củ, quả hợp vệ sinh bảo đảm chất lượng, an toàn thực phẩm theo mục 5.4. TCVN 11856:2017 và có đủ trang thiết bị, dụng cụ bảo đảm an toàn và được vệ sinh sạch sẽ phục vụ kinh doanh và không bày bán thực phẩm trực tiếp trên mặt sàn chợ theo mục 5.1. TCVN 11856:2017. Đến nay, các trang thiết bị, vật tư hỗ trợ đã được đơn vị quản lý chợ nhận bàn giao và đưa vào sử dụng đảm bảo theo quy định, đồng thời cam kết thực hiện bảo quản, quản lý và sử dụng đúng mục đích về xây dựng mô hình chợ thí điểm đảm bảo ATTP tại chợ theo quy định.

Nhìn chung, trong quá trình triển khai thực hiện nhân rộng mô hình chợ thí điểm đảm bảo an toàn thực phẩm năm 2023, Sở Công Thương luôn được sự phối hợp thực hiện của các địa phương, đơn vị quản lý chợ. Các chợ được lựa chọn thực hiện nhân rộng mô hình chợ thí điểm đảm bảo ATTP năm 2023 là các chợ thuộc các xã trong lộ trình xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao năm 2023 và giai đoạn 2021 -2025 trên địa bàn tỉnh, do đó, cơ sở vật chất chợ cơ bản đã được đầu tư, xây dựng hoặc nâng cấp cải tạo đáp ứng cơ bản tiêu chí về chợ nông thôn để phục vụ nhu cầu mua bán của người dân. Đồng thời, đến nay nhận thức của các tiểu thương kinh doanh thực phẩm tại chợ về vệ sinh ATTP trong kinh doanh cũng được nâng cao, do đó, trong quá trình triển khai xây dựng mô hình các tiểu thương đã hợp tác, phối hợp để việc triển khai thực hiện đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, do kinh phí thực hiện nhiệm vụ còn hạn hẹp và các chợ đều không có kinh phí đối ứng hoặc cùng hỗ trợ để thực hiện mô hình, trong khi đó tổng số các hạng mục và đối tượng cần được hỗ trợ của các chợ lớn nên việc lựa chọn hạng mục, số lượng và đối tượng để hỗ trợ cũng gặp nhiều khó khăn, do đó, việc thực hiện mô hình mới chỉ thực hiện được một số hạng mục cơ bản về trang thiết bị, dụng cụ sản xuất, kinh doanh; tại mỗi chợ không đủ kinh phí để hỗ trợ trang thiết bị, vật tư phục vụ kinh doanh tới 100% các tiểu thương kinh doanh thực phẩm cố định thường xuyên tại chợ để đáp ứng theo tiêu chuẩn về chợ kinh doanh thực phẩm. Việc kiểm soát hàng hóa, thực phẩm, truy xuất nguồn gốc thực phẩm kinh doanh tại chợ còn chưa thực hiện được.

Để các mô hình chợ thí điểm đảm bảo an toàn thực phẩm được xây dựng đảm bảo hiệu quả, trong thời gian tới cần sự vào cuộc của chính quyền địa phương trong bảo quản, quản lý và duy trì sử dụng trang thiết bị, vật tư đã được hỗ trợ; tiếp tục bố trí nguồn kinh phí để cải tạo, nâng cấp chợ đảm bảo đáp ứng Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 11856:2017 Chợ kinh doanh thực phẩm; tuyên truyền, vận động tiểu thương kinh doanh tại chợ phối hợp duy trì thực hiện các hạng mục đã hỗ trợ trong nhân rộng mô hình chợ thí điểm đảm bảo ATTP, đồng thời, vận động tiểu thương chủ động trang bị các trang thiết bị phục vụ cho kinh doanh thực phẩm đảm bảo theo quy định để hoạt động kinh doanh thực phẩm tại chợ được đảm bảo an toàn, đồng thời, đảm bảo hiệu quả thực hiện mô hình chợ thí điểm đảm bảo an toàn thực phẩm trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới./.

                                                                        Triệu Thanh Hoa (Sở Công Thương)